هدف SMART چیست؟ قبل از اینکه کتاب کار هدف گذاری جاات را بنویسم، بدون برنامه و بدون چشم انداز خاصی، بی هدف می نوشتم. اغلب اوقات، در نهایت خسته می‌شدم و پس از دستیابی به دستاوردهای اندک، سریع به پایان یک فصل می رسیدم.
وقتی مربی گرفتم از من خواست که هدف SMART خودم، را شروع کنم و به انجام کارهایی که نتیجه خاصی داشت گرفتم و لذت بردن از نوشتن را تجربه کردم. از آن زمان بود که آموختم اگر بخواهم چیزی به دست آورم نیاز به داشتن یک هدف دارم که برایم اهمیت دارد.
بنابراین دقیقاً اهداف SMART چیست؟ این مقاله در مورد اینکه چرا اهداف مهم هستند، نحوه استفاده موثر از هدف smart و اینکه چگونه این اهداف به شما یک برنامه واضح و مشخص می دهد که بارها و بارها کار می کند، صحبت خواهد کرد.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
هدف SMART چیست؟
اساس تمام اهدافی که با موفقیت انجام شده اند، هدف SMART است. اما هدف اسمارت چی هست؟
هدف SMART در ابتدا توسط جورج تی دوران در مقاله ای در سال 1981 بیان شد [1]، این فرمول از آن زمان تاکنون به اشکال مختلف مورد استفاده قرار گرفته است.
SMART مخفف خاص، قابل اندازه گیری، قابل دستیابی، مرتبط، و محدود به زمانی است. هدف SMART توسط شرکت ها و افراد برای دستیابی به اهداف مختلف استفاده شده است و فرمولی است که در کل برای بیشتر اهداف خوب جواب داده است.
نقطه قوت هدف SMART این است که مسیر روشنی را برای دستیابی به اهداف مشخص می کنند و چارچوب زمانی مشخصی برای دستیابی به آنها دارند.
بیایید به معیارهای تعیین هدف SMART با جزئیات بیشتری نگاه کنیم:
خاص (Specific)
برای اینکه یک هدف قابل دستیابی باشد، باید یک نتیجه بسیار روشن داشته باشد. هر چه هدف واضح تر باشد، احتمال دستیابی به آن بیشتر است.
برای مثال، اگر فقط بگویید «می‌خواهم وزن کم کنم»، از نظر فنی می‌توانید فقط با شام نخوردن به هدف خود برسید – به این ترتیب وزن کم می‌کنید، حتی اگر موقتی باشد.
شما باید هدف مشخص تری داشته باشید: “من می خواهم تا پایان امسال 10 کیلو وزن کم کنم.”
برای تعیین هدفی که به اندازه کافی مشخص و قابل دستیابی باشد، بهتر است از سوالات زیر استفاده کنید:
- چه کسی؟ – در رسیدن به این هدف، چه افرادی دخیل هستند؟
- چه؟ – هدف دقیق من چیست و چه کاری می‌خواهم انجام دهم؟
- کجا؟ – اگر مکان مشخصی وجود دارد، این فعالیت کجا باید انجام شود؟
- چه زمانی؟ – این هدف باید چه زمانی محقق شود؟ (برای اطلاعات بیشتر درباره ضرب‌الاجل، به بخش «محدود به زمان» مراجعه کنید.)
- چرا؟ – دلیل تلاش برای دستیابی به این هدف چیست؟
این سوالات به شما کمک می‌کنند تا هدف SMART خود را به طور واضح تعریف کنید و مسیر روشنی برای دستیابی به آن ترسیم نمایید.
قابل اندازه گیری (Measurable)
برای اطمینان از موفقیت هدف‌هایتان، مهم است که آنها را به گونه‌ای تعریف کنید که قابل سنجش باشند. اضافه کردن معیارهای کمی به اهداف، به شما و تیمتان امکان می‌دهد تا پیشرفت را ارزیابی کنید و ببینید آیا به نتایج مطلوب دست یافته‌اید یا خیر.
به عنوان مثال، می‌گویید: “من می‌خواهم تا پایان سال جاری 10 کیلوگرم وزن کم کنم.”
این هدف قابل سنجش است زیرا شما می‌توانید در ابتدای دوره خود را وزن کنید و سپس هدف کاهش 10 کیلوگرم را دنبال کنید. وزن مطلوب خود را برای 29 اسفند تعیین کنید و سپس به صورت هفتگی پیشرفت خود را با وزن کردن ارزیابی کنید.
تنظیم نقاط عطف در طول مسیر به شما کمک می‌کند تا پیشرفت خود را مجدداً ارزیابی کنید و در صورت لزوم تغییراتی در هدف SMART ایجاد نمایید.
قابل دستیابی (Achievable)
داشتن آرزوهای بزرگ عالی است، اما مهم است که اهدافتان واقع‌بینانه و در دسترس باشند تا احتمال موفقیت شما افزایش یابد.
این گفته به این معنا نیست که نباید به دنبال اهداف چالش‌برانگیز باشید. در واقع، اهدافی که شما را به کشف و به کارگیری توانایی‌هایتان وادار می‌کنند، می‌توانند بسیار انگیزه‌بخش باشند.
برای مثال، هدف کاهش وزن 10 کیلوگرمی در مدت شش ماه کاملاً قابل دستیابی است. منابعی که ممکن است در اختیار داشته باشید شامل عضویت در باشگاه ورزشی، دسترسی به تمرین در خانه، یا انگیزه برای پیاده‌روی یا دویدن روزانه است. این منابع می‌توانند به شما کمک کنند تا به هدف خود دست یابید و در عین حال، مهارت‌های جدیدی را کسب کنید.
مرتبط (Relevant)
برای رسیدن به اهداف، باید اهدافی را تعیین کنید که با شرایط منحصر به فرد زندگی شما، اهداف تجاری، و آرزوهای شخصی‌تان همخوانی داشته باشند. در غیر این صورت، تلاش برای دستیابی به آنها ممکن است بی‌فایده باشد.
یک هدف SMART باید برای شما، تیمتان، یا برنامه کلی کسب و کارتان قابل اجرا و مهم باشد. هدف باید شما را به پیش ببرد و انگیزه‌ای برای دستیابی به آن ایجاد کند، به ویژه اگر با ارزش‌هایی که به آنها باور دارید همسو باشد.
اگر کاهش وزن با سبک زندگی شما سازگار است و به زندگی شادتر و سالم‌تری منجر می‌شود، قطعاً این هدف برای شما مناسب است. اگر پزشک توصیه کرده است که برای جلوگیری از مشکلات سلامتی باید وزن کم کنید، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. اهدافی که با نیازها و ارزش‌های شما هماهنگ هستند، احتمال موفقیت شما را افزایش می‌دهند و به شما کمک می‌کنند تا با انگیزه‌تر به سمت دستیابی به آنها حرکت کنید.
محدود به زمان (Time-bound)
آخرین عامل هدف SMART محدود به زمان است (همچنین به عنوان “به موقع” شناخته می شود). هدف شما نیاز به یک ضرب الاجل دارد، زیرا بدون این ضرب الاجل، احتمال تحقق آن کمتر است.
تعیین ضرب‌الاجل برای اهداف، احساس فوریت ایجاد می‌کند و به شما و تیمتان انگیزه می‌دهد تا با تمام توان برای رسیدن به پایان کار تلاش کنید. مهم است که زمانی که برای رسیدن به هدفتان در نظر می‌گیرید، واقع‌بینانه باشد؛ اگر برای تکمیل یک کار سه هفته زمان نیاز است، نباید تنها یک هفته را به خود یا تیمتان اختصاص دهید. هدف این است که چالشی ایجاد کنید بدون به خطر انداختن سلامتی یا ایجاد فرسودگی زودتر به هدف زمانی خود دست یابید.
به عنوان مثال، در مورد کاهش وزن 10 کیلو گرمی، یک برنامه زمانی شش ماهه می‌تواند هدفی مشخص، قابل اندازه‌گیری، مرتبط و محدود به زمان باشد. این برنامه زمانی به شما امکان می‌دهد که تمام موارد لازم برای یک هدف SMART را در نظر بگیرید، به شرطی که منابع لازم برای رسیدن به آن هدف را داشته باشید. این رویکرد به شما کمک می‌کند تا به طور مؤثر به اهداف خود دست یابید.
چگونه هدف SMART خود را قابل دستیابی کنیم
درست است که فرمول هدف SMART بر جنبه‌های عینی تمرکز دارد و ممکن است عامل انسانی را کمتر در نظر بگیرد. انگیزه و دلیل شخصی برای رسیدن به اهداف، بخش مهمی از فرآیند هستند.
به عنوان مثال، اگر هدف شما کاهش وزن به میزان 10 کیلوگرم باشد، ممکن است دوره‌هایی از گرسنگی را تجربه کنید و در مقابل وسوسه‌های غذایی قرار بگیرید. برای مقابله با این چالش‌ها، نیاز به انگیزه قوی و دلایل محکمی دارید که شما را در مسیرتان حفظ کنند.
با تمرکز بر سه سوال اصلی، می‌توانید به سادگی به هدف خود دست یابید:
- چه چیزی می‌خواهید به دست آورید؟ – هدف خود را به صورت واضح و مشخص تعریف کنید.
- چرا می‌خواهید به آن برسید؟ – دلایل قوی و شخصی برای دستیابی به هدف خود داشته باشید.
- چگونه می‌خواهید به آن دست یابید؟ – یک برنامه عملی و قابل اجرا برای رسیدن به هدف خود تدوین کنید.
با پاسخ دادن به این سوالات، می‌توانید انگیزه‌های خود را شناسایی کنید و مسیری روشن برای دستیابی به اهداف خود ترسیم کنید. این رویکرد به شما کمک می‌کند تا با تمرکز بیشتر و انگیزه‌ای قوی‌تر به سمت اهداف خود پیش بروید.
1. آنچه را که می خواهید تجسم کنید
در هدف SMART تجسم اهداف یکی از روش‌های مؤثر برای دستیابی به آنها است. با تجسم نتیجه نهایی، می‌توانید خود را در موقعیتی قرار دهید که احساس موفقیت و دستاورد را تجربه کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا انگیزه لازم برای پیگیری اهدافتان را حفظ کنید و مسیر را برای رسیدن به آنها هموارتر سازید.
در مورد مثال کاهش وزن، تجسم خود در حال قدم زدن در ساحل با احساس غرور و رضایت از دستاوردهایتان، می‌تواند بسیار تقویت‌کننده باشد. استفاده از حواس پنجگانه، مانند احساس گرمای خورشید بر پوست، صدای امواج، بوی کرم ضد آفتاب، و دیدن آب‌های زلال، می‌تواند تجسم را واقعی‌تر و قدرتمندتر کند.
برای تجسم بهتر، می‌توانید از تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن و تمرکز بر تنفس استفاده کنید تا ذهن‌تان آرام شود و بتوانید تصویری واضح‌تر از اهدافتان داشته باشید. همچنین، نوشتن جزئیات تجسم‌تان می‌تواند به شما کمک کند تا تصویری دقیق‌تر و ماندگارتر از آنها در ذهن‌تان ایجاد کنید.
2. «چرا» خود را شناسایی کنید
هنگامی که تصمیم گرفتید می خواهید اقدام کنید، سؤال بعدی که باید از خود بپرسید این است: «چرا؟» بیشتر چرایی خود را شخصی، کنید که بسیار بهتر است.
دلیل شما می تواند این باشد: «چون من می خواهم در مهمانی و لباسی که می پوشم احساس فوق العاده ای داشته باشم». این یک دلیل قوی است. اگر دلیل شما این است که «چون دکترم به من گفته وزن کم کنم»، دلیل خوبی نیست زیرا مال پزشک شماست، نه مال شما.
یکی از راه‌های شناسایی «چرا» نوشتن بیانیه ماموریت‌تان است. برای کمک به تعیین هدف SMART قابل دستیابی، من همیشه از افراد می‌خواهم که بیانیه مأموریت زیر را تکمیل کنند:
من [هدف را به وضوح بیان می کنم] تا [تاریخی که می خواهید هدف را کامل کنید].چون [دلیل]
اگر می‌خواهید با استفاده از مثال کاهش وزن، یک هدف هوشمند بنویسید، بیانیه ماموریت شما به این شکل می شود: «من می خواهم 10 کیلوگرم وزن کم کنم تا پایان امسال 10 کیلوگرم چون می‌خواهم در مهمانی و لباس جدید فوق‌العاده به نظر برسم و احساس خوبی دشته باشم.»
هرگز در بیانیه ماموریت از کلمات مبهم استفاده نکنید. در عوض از کلماتی که بسیار ساده و مستقیم و واضح هستند استفاده کنید.
3. چگونگی انجام دادن کار را بیابید
برای دستیابی به هدف SMART ، ابتدا باید یک لیست از گام‌های عملی که می‌توانید بردارید تهیه کنید.
هر ایده‌ای که فکر می‌کنید به شما در رسیدن به هدفتان کمک می‌کند را یادداشت کنید. ترتیب آنها مهم نیست؛ مهم این است که شما گام‌هایی را که می‌توانید انجام دهید، بنویسید.
من ترجیح می‌دهم هدفگذاری کوچک و قابل دستیابی را دنبال کنم. این رویکرد، تعیین وظایف روزانه‌ای که نه تنها شما را به سمت هدفتان هدایت می‌کند، بلکه تمرکز شما را روزانه بر روی آن حفظ می‌کند، کار را برایتان آسان‌تر می‌سازد.
پس از تهیه لیست، می‌توانید یک برنامه‌ریزی مشخص برای انجام دادن وظایف در راستای هدفتان ایجاد کنید و هر گام را به روزهای مختلف اختصاص دهید تا به موفقیت نهایی برسید.
4. یک قول به خودتان بدهید
برای تضمین دستیابی به هدف SMART که تعیین کرده‌اید، بخش مهمی وجود دارد که من آن را صعثز می‌نامم. صعثز مخففی است برای صبر، عمل، ثبات، و زمان. برای رسیدن به اهدافتان به همه این عناصر نیاز دارید.
- صبر: بدون صبر، احتمال دلسرد شدن وجود دارد. برای رسیدن به هر چیز ارزشمندی، صبر ضروری است. موفقیت به یکباره حاصل نمی‌شود. با صبر، از فرآیندی که هر روز شما را به هدفتان نزدیک‌تر می‌کند لذت ببرید.
- عمل: بدون اقدام، حتی اهداف SMART هم محقق نخواهند شد. باید هدفتان را به خود یادآوری کنید و دلایل خود برای دستیابی به آن را بشناسید. بیانیه ماموریت خود را مرور کنید، یک برنامه عملیاتی تدوین کنید و سپس اقدامات لازم را انجام دهید تا هر روز به هدفتان نزدیک‌تر شوید.
- ثبات: اقدامات روزانه‌ای که برای رسیدن به هدفتان انجام می‌دهید باید مستمر باشد. نمی‌توانید یک هفته رژیم غذایی خود را رعایت کنید و سپس سه هفته استراحت کنید. جیم ران به درستی گفته است: “موفقیت نتیجه‌ی تمرین روزانه‌ی چند عادت ساده است.”
- زمان: البته، باید بین جایی که امروز هستید و جایی که می خواهید در آینده باشید، زمان کافی بگذارید. در مورد زمان واقع بین باشید و اگر در زمان مشخص به نتیجه دلخواه نرسیدید ناامید نشوید. در صورت لزوم جدول زمانی خود را دوباره تنظیم کنید.
الگوی هدف SMART
برای تحقق هر آرزو یا ایده‌ای، برنامه‌ریزی دقیق برای آن ضروری است. و برای شروع یک برنامه، باید اهداف مشخصی را تعیین کنید.
زیبایی استفاده از الگوی هدف SMART در این است که می‌توانید آن را در هر جنبه‌ای از زندگی شخصی یا حرفه‌ای خود به کار ببرید.
اگر مسئولیت تعیین اهداف برای تیم خود را دارید، می‌دانید که این کار می‌تواند تأثیر زیادی بر عملکرد تیم داشته باشد. موفقیت تیم شما در انجام وظایف مورد انتظار به اهدافی که برای آنها تعیین کرده‌اید بستگی دارد. بنابراین، می‌خواهید اطمینان حاصل کنید که اهداف را به درستی تعیین می‌کنید.
در سطح شخصی، تعیین اهداف ممکن است آسان به نظر برسد، اما پیگیری و دنبال کردن آنها چالش‌برانگیز است. بر اساس تحقیقات انجام شده توسط مارک مورفی در زمینه هدفگذاری، افرادی که اهداف خود را به صورت واضح تعریف کرده‌اند، ۱.۲ تا ۱.۴ برابر بیشتر احتمال داشته‌اند که به اهداف خود دست یابند. [2] این نشان می‌دهد که شفافیت در تعیین اهداف می‌تواند شانس موفقیت را افزایش دهد.
پایبندی به الگوی هدف SMART به شما کمک می‌کند تا اهداف واضح و مشخصی را بنویسید. در اینجا یک الگوی هدف SMART برای دانلود وجود دارد که می‌توانید از آن استفاده کنید:
خود ارزیابی هنگام تعیین اهداف هوشمند
درک اینکه چگونه هدف SMART را به طور مؤثر بنویسید، مهم است، اما برخی از شما در دستیابی به اهدافتان موفق خواهید شد، در حالی که برخی دیگر با شکست مواجه می‌شوند.
این واقعیت نشان‌دهنده طبیعت اهداف است. گاهی اوقات، علیرغم تمام تلاش‌ها، ممکن است به اهدافتان نرسید، اما این مسئله بخشی از فرآیند یادگیری است.
اهداف به ما کمک می‌کنند تا تغییر کنیم و خود اهداف نیز ممکن است تغییر کنند. هنگام کار بر روی اهدافتان، ممکن است نیاز به تغییراتی داشته باشید. شاید به زمان بیشتری نیاز داشته باشید یا ممکن است عوامل غیرمنتظره‌ای پیش بیایند که برنامه‌هایتان را مختل کنند.
با این حال، در اینجا چگونگی مواجهه و ارزیابی این جنبه‌ها آورده شده است:
یادگیری از شکست
استفاده از شکست به عنوان فرصتی برای یادگیری، فرصتی است تا در مورد خود و روش‌های تعیین اهدافتان بیشتر بیاموزید. از این دانش می‌توانید برای اعمال تغییرات قبل از تلاش مجدد استفاده کنید.
مهم است که موانع یا شکست‌هایی که تجربه می‌کنید را به عنوان پایان مسیر نبینید. این‌ها فرصت‌هایی برای رشد و تنظیم مجدد هستند. نکته کلیدی این است که با درک عمیق‌تر از این تجربیات، به مسیر خود ادامه دهید. این رویکرد به شما کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتری به سمت اهدافتان پیش بروید.
ارزیابی موفقیت
در حالی که از موفقیت‌های خود لذت می‌برید، این فرصت را برای تأمل و بررسی عمیق‌تر نیز مغتنم بشمارید، شاید حتی بیشتر از زمان‌های شکست.
موفقیت عالی است، اما اغلب به سؤال میرسیم که ‘بعدش چه؟’ و پاسخ دادن به این سؤال برای بسیاری دشوار است. [3] در نهایت، موفقیت می‌تواند به رکود منجر شود که این می‌تواند خطرناک باشد.
این به این معنا نیست که ما باید دائماً در حال دستیابی و تعیین هدف SMART جدید باشیم. بدون شک باید پیروزی‌های بزرگ و کوچک را جشن بگیریم. اما مهم است که از نتایج تلاش‌های خود نیز لذت ببریم.
با این حال، زمانی فرا می‌رسد که باید در مورد موفقیت‌های خود تأمل کنیم. از این موفقیت‌ها چه چیزی آموخته‌اید؟ چگونه می‌توانید از این تجربیات برای پیشرفت‌های بیشتر استفاده کنید؟ بعد از این چه برنامه‌ای دارید؟
با پرسیدن سؤالات عمیق‌تر در مورد دستاوردهای خود، می‌توانید به توسعه بیشتر خود کمک کنید و تمرکز خود را بر روی مواردی که باید به آنها پرداخته شود، محدود کنید.
نتیجه گیری
کلید موفقیت این است که همه چیز را کنار هم بگذارید. وقتی همه این عناصر را به هم وصل می کنید، فضایی ایجاد می‌شود که در آن، دستیابی به اهداف به مراتب آسان‌تر می‌گردد.
چه اهداف شخصی یا تجاری باشد، وقتی برای هدف خود یک «چرا» شخصی قوی دارید، انگیزه‌ای پایدار برای ادامه مسیر فراهم می‌آورد.
با مشخص کردن “چرایی” خود آغاز کنید و سپس به سمت انجام اقدامات عملی حرکت کنید که شما را به سوی موفقیت هدایت می‌کنند. و می بینید هدف SMART شما خیلی راحت بوده و به آن دست یافته اید.
منابع
[1] جورج تی دوران: یک S.M.A.R.T وجود دارد. روشی برای نوشتن اهداف و مقاصد مدیریت
[2] فوربس: علوم اعصاب توضیح می دهد که چرا باید اهداف خود را بنویسید اگر واقعاً می خواهید به آنها برسید
